Martina Scorsese
wizja Ameryki rozgrywa się jako kraj gliniarzy i złodziei. Mieszkając w USA, znajdujesz się po jednej lub drugiej stronie. Albo, zgodnie z logiką jego filmu z 2006 roku
Zmarli„kiedy masz do czynienia z załadowanym pistoletem, jaka jest różnica?”
Różnica, w świadomym gangsterskim filmie Scorsese po 11 września, polega na obsesji filmu na punkcie stanu nadzoru. Zmarli szopki niedorzeczna konfiguracja filmu z Hongkongu Sprawy piekielne: policja ma kret w mafii (Leonardo DiCaprio), a mafia ma kret w policji (Matt Damon). Narracyjne przeznaczenie wymaga od nich odnalezienia tożsamości ich odpowiednika, zarozumiałości, która rozpoczyna zbiegające się polowanie na myszy — a może, w tym przypadku, polowanie na szczury.
Poza byciem wizytówką różnego stopnia przekonujących bostońskich akcentów, Zmarli to film o śledzeniu tożsamości, podsłuchiwanych telefonach i autokratycznej inwazji na prywatność. W jednej niesławnej scenie policja podejmuje podejrzaną wymianę zdań między bandytami Jacka Nicholsona a niezbadanym tajwańskim gangiem, który potrzebuje mikroprocesorów. Co ważniejsze, miejsce spotkania zostało wytyczone sprzętem monitorującym: kamerami wideo i śledzeniem lokalizacji telefonu. To operacja Aleca Baldwina, który w końcu dopadnie najsłynniejszego przestępcę w Bostonie. „Poszukiwaliśmy tego lachociągu od dłuższego czasu”, mówi, zanim łapie za jaja. Podziwiając technologie i zasady, które wzmacniają jego popiersie, Baldwin z podnieceniem krzyczy: „Patriot Act! Ustawa Patriota! Ustawa Patriota! Kocham to! Kocham to! Kocham to!”
Ustawa USA Patriot Act z 2001 roku to oczywiście ustawodawstwo z czasów byłego prezydenta George’a W. Busha, które rozszerzyło możliwości rządu w zakresie inwigilacji organów ścigania, w tym agresywne stosowanie podsłuchów. Została założona, aby wzmocnić wysiłki antyterrorystyczne, ale krytycy twierdzą, że jej dziedzictwo otworzyło drzwi dla polityk, które podważyły konstytucyjne wolności Amerykanów: szeroki zbiór danych osobowychz zapisy telefoniczne do historia wypożyczania książeknagle dostępne bez nakazów; oraz kolekcja cyfrowych odcisków stópz historie przeglądania do postów w mediach społecznościowych. Zakres tego, jakie informacje prywatne mogą i będą nadzorowane, został spotęgowany brakiem przejrzystości i niewielką odpowiedzialnością.
Scorsese nie znał pełnego zakresu ustawy o patriotach, kiedy pisał… Zmarli na początku XX wieku. Ale ten moment rozbrzmiewa po latach jako jedna z najmroczniejszych puent filmu: postać z organów ścigania radośnie świętująca nadużycie władzy.
Paranoja to wspólny wątek w twórczości Scorsese, od ostatniego aktu Dobrzy Chłopaki do psychozy Wyspa tajemnic. Ale Zmarli pokazuje nam świat, w którym spisek jest prawdziwy. Nicholson, wielki zły film, okazuje się informatorem FBI.
W końcu moralny wszechświat Scorsese dowodzi, że nie ma go zbyt wiele. Dowolny znak w Zmarli z etycznymi skrupułami – lub kto stara się postępować właściwie – kończy się co najmniej rozczarowaniem i, w większości przypadków, śmiercią. Nikt nie kwestionuje państwa inwigilacji, zwłaszcza gdy może mu to dać z tropu. W Ameryce stok jest po prostu zbyt śliski.
Mimo wszystkich dosadnych wypowiedzi na temat tego, jak żyjemy w tym kraju, to trochę zabawne Zmarli to remake filmu z Hongkongu. Choć fabuła jest bardzo podobna, to koniec jest tam, od której najbardziej się odbiega Sprawy piekielne. Inspiracja dla postaci Damona, grana przez doskonale podobnego do węża Andy’ego Lau, ostatecznie ucieka. Ale przeczytaj buddyjskie przekonania Sprawy piekielne, to właściwie DiCaprio inspo, który po śmierci w końcu jest w stanie uciec z piekła egzystencji. Film posuwa się nawet do umieszczenia tego na ekranie: „Ten, kto jest w ciągłym piekle, nigdy nie umiera. Długowieczność to wielka trudność w ciągłym piekle”. To znaczy: zły facet może wygrać, ale jaką nagrodą jest życie na tym świecie?
Prawie ostatnie ujęcie Zmarli Damon spogląda w lufę pistoletu Marka Wahlberga w niewyjaśnionym zwrocie kosmicznej sprawiedliwości. To bardzo Scorsese posunięcie, aby w zasadzie wszystkie jego postacie zostały uderzone. Ale tuż przed tym, jak dostaje kulę w głowę, Damon wykonuj ostatnie „w porządku” – moment nie strachu czy gniewu, ale rezygnacji.
Nie jestem pewien, który film ma bardziej cyniczny pomysł: że uciekamy z tego piekła tylko po śmierci, czy że wszystkie gówniane rzeczy na tym świecie muszą być brane takimi, jakimi są.
Wróćmy jednak do tej sceny z krzykiem Baldwina. W pewnym momencie technik, który zainstalował kamery wideo, skarży się, że nie ma więcej „tych pieniędzy z Bezpieczeństwa Wewnętrznego”, co sugeruje, że można mieć lepszy, bardziej inwazyjny aparat nadzoru. Później Baldwin skopuje z niego gówno, pozornie się zgadzając.