Jak usłyszał trybunał, policja w Irlandii Północnej prowadziła stały program monitorowania rozmów telefonicznych „przysparzających kłopotów dziennikarzom”.
Twierdzono, że dziennikarze, których „postrzegano jako prowadzących niechciane dochodzenia” w sprawie policji Irlandii Północnej, byli przedmiotem nielegalnego monitoringu.
„Operacja obronna” ujawniona w dokumentach ujawnionych 8 maja 2024 r. przed Trybunałem ds. uprawnień dochodzeniowych (IPT) miała na celu zidentyfikowanie poufnych źródeł dziennikarzy, powiedział adwokat Ben Jaffey KC.
IPT bada twierdzenia, że dziennikarze z Irlandii Północnej, Trevor Birney, Barry McCaffrey i były dziennikarz BBC Vincent Kearney, byli bezprawnie umieszczani pod obserwacją PSNI, Durham i policji metropolitalnej.
Notatka policyjna ze spotkania policji w Durham z PSNI ujawniona trybunałowi ujawniła, że PSNI przeprowadziło „operacje obronne”, aby „co sześć miesięcy” porównywać informacje o rozliczeniach telefonicznych z policyjnymi numerami telefonów – najwyraźniej próbując zidentyfikować funkcjonariuszy policji którzy mieli kontakt z dziennikarzami.
Zwracając się do Trybunału, Ben Jaffey KC, stwierdził, że PSNI przeprowadziło w 2017 r. „szeroko zakrojoną operację” mającą na celu zidentyfikowanie poufnych źródeł dziennikarzy i że najwyraźniej operacja ta była prowadzona już od jakiegoś czasu. Nie jest jasne, jak długo trwała operacja i czy nadal trwa – powiedział trybunałowi.
„Ten ciągły program zezwoleń jest nie tylko oczywiście niezgodny z prawem, ale nigdy dotąd nie został ujawniony w ramach materiału dowodowego PSNI… przed trybunałem” – powiedział. „W tej sprawie będącej przedmiotem poważnego zainteresowania i obaw publicznych wymagane jest pełne ujawnienie informacji i dowody”.
W notatce policyjnej odnotowano spotkanie inspektora policji w Durham – ściągniętego przez PSNI w celu pomocy w dochodzeniu dotyczącym źródeł Birney i McCaffreya – z dwoma starszymi detektywami z jednostki ds. standardów zawodowych i wywiadu antykorupcyjnego PSNI.
Omawia śledztwo prowadzone przez policję w Durham pod kryptonimem Operacja Jurta, która próbowała ustalić źródło oficjalnego dokumentu wykorzystanego przez Birney i McCaffreya w filmie dokumentalnym ujawniającym niepowodzenia policji w dochodzeniu w sprawie morderstwa sześciu niewinnych osób zabitych przez grupę paramilitarną w Loughinisland w hrabstwie Down w 1994 r.
Z dokumentu wynika, że starsi detektywi podejrzewali, że w latach 2007 i 2008 miała miejsce seria przecieków z PSNI, które obejmowały policyjne statystyki do „małej grupy lokalnych dziennikarzy”, w tym McCaffreya, którzy „zawsze szukali historii”.
Z notatki wynika, że w 2017 r. wyżsi rangą funkcjonariusze wywiadu sprawdzili nazwiska ośmiu osób, uważanych za dziennikarzy, za pośrednictwem „samodzielnego” systemu wywiadowczego, ale nie znaleźli żadnych dopasowań.
Celem był prawnik
Trybunał usłyszał również, że PSNI rozważało uzyskanie danych komunikacyjnych od radcy prawnego Niall Murphy, który działa w imieniu Trevora Birneya, ale nie jest jasne, czy PSNI podjęła decyzję.
PSNI nie ujawniło, czy uzyskało bilingi rozmów Murphy’ego, ale celem było zidentyfikowanie dziennikarskiego źródła Birney i McCaffreya, powiedział Jaffey.
Trybunał rozprawa w lutym w tym roku usłyszano, że policja w Durham i PSNI podejmowały „wielokrotne i całkowicie nieuzasadnione” próby objęcia obu dziennikarzy inwigilacją.
Obejmowały one próbę uzyskania przez PSNI służbowych e-maili Birney, operację przeprowadzoną przez policję metropolitalną mającą na celu zebranie dużych ilości informacji z telefonu McCaffreya w 2011 r. oraz nielegalny dostęp PSNI do danych telefonu McCaffreya w 2013 r.
W dokumentach ujawnionych podczas lutowej rozprawy zarzucano także, że PSNI prowadziła obserwację byłego dziennikarza BBC Vincenta Kearneya podczas jego pracy nad filmem dokumentalnym Spotlight z 2011 r., badającym niezależność policyjnego organu nadzoru w Irlandii Północnej.
Dalsze przykłady inwigilacji policyjnej wyszły na jaw w tym tygodniu, kiedy prawnicy dziennikarzy otrzymali ponad 600 stron dokumentów.
Obejmowały one kontakt PSNI z francuską policją w celu uzyskania informacji wywiadowczych na temat podróży Birney i McCaffreya do tego kraju w 2016 r.
„Nie znamy treści wniosku ani tego, czy udzielono odpowiedzi, ale wnioskujemy, że wszystko było skierowane do źródeł dziennikarzy” – powiedział Jaffey przed sądem.
Metropolitan Police uzyskała w 2011 r. zezwolenie na dostęp do danych komunikacyjnych w telefonie McCaffreya przez cztery miesiące. PSNI próbowało uzyskać dane komunikacyjne od żony Trevora Birneya.
„Wnosimy, że miało to na celu zidentyfikowanie jego dziennikarskiego źródła lub przynajmniej zabezpieczenie takiego materiału” – powiedział Jaffey.
„PSNI ponownie nie przedstawiło żadnych wyjaśnień ani ujawnień, co nie dopełniło w tym zakresie swojego obowiązku zachowania poufności” – dodał.
Nadzór to nie żart
Jaffey powiedział, że pod koniec ubiegłego tygodnia zespół prawny otrzymał setki stron nowych ujawnień, które zawierają szczegółowe informacje na temat szerokiego wykorzystania uprawnień dochodzeniowych przeciwko McCaffreyowi i innym osobom. „Teraz należy je zbadać”.
Dodał, że podczas lutowego przesłuchania zażartował, że stracił rachubę, ile razy McCaffrey monitorował jego komunikację.
„To już nie jest żart” – powiedział. „Pan McCaffrey nie ma już możliwości dowiedzenia się, ile razy uzyskiwano dostęp do jego danych komunikacyjnych w celu znalezienia jego źródeł dziennikarskich”.
Jaffey powiedział, że PSNI nie dopełniło swojego obowiązku szczerości i obowiązku ujawnienia informacji Trybunałowi ds. Uprawnień Śledczych.
„Gdyby nie przestrzeganie zasad przez Durham, istniało realne ryzyko, że trybunał nie miałby wglądu w materiał, którym dysponuje, i istniałoby realne ryzyko pomyłki sądowej” – stwierdził.
Obydwaj dziennikarze zostali aresztowani w 2018 r. w ramach „operacji zakłócającej” prowadzonej przez policję, mającej na celu zidentyfikowanie poufnego źródła, które dostarczyło informacji wykorzystanych w filmie dokumentalnym. Żaden kamień nie jest odwróconyktóre ujawniło zmowę PSNI z grupą paramilitarną.
Birney i McCaffrey zostali uniewinnieni w 2019 r. przez byłego lorda naczelnego sędziego Irlandii Północnej Declana Morgana w wyniku kontroli sądowej, która wykazała, że policja w Durham i PSNI bezprawnie wykorzystały nakazy przeszukania, próbując zidentyfikować źródła Birney i McCaffreya.
Podważana wolność prasy
W dzisiejszym przemówieniu przed sądem Barry McCaffrey powiedział, że stosunki między PSNI a dziennikarzami zostały zainfekowane nielegalnym szpiegostwem.
Powiedział, że PSNI miało dziś wszelkie możliwości, aby wstać i zaprzeczyć zarzutom o szpiegostwo lub wyjaśnić je. „Nie powiedzieli ani słowa. Niczego nie zaprzeczyli, ale niczemu nie zaprzeczyli, a ich milczenie mówi wszystko”.
Birney stwierdziła, że to szokujące, że dziennikarze prowadzący swoją działalność zgodnie z prawem zostali potraktowani przez PSNI w tak nieprofesjonalny sposób. „Ostatecznie uważam, że jest to podważenie wolności prasy i podważenie relacji pomiędzy PSNI a dziennikarzami” – dodał.
Kolejne przesłuchania mają się odbyć jeszcze w tym roku.