Oszałamiające nowe zdjęcia z kosmicznego teleskopu Euclid przedstawiają olśniewającą gamę gwiaździstych obiektów, opublikowane z okazji 20 pierwsza nauka opublikowane na podstawie wczesnych obserwacji teleskopu.
Misja Europejskiej Agencji Kosmicznej, uruchomiony w zeszłym roku, ma na celu wyjaśnienie tajemnic ciemnej materii i ciemnej energii – sił, które składają się na większość znanego Wszechświata, ale które są w dużej mierze nieznane, ponieważ są tak trudne do zbadania. Naukowcy wiedzą, że ciemna materia musi istnieć, ponieważ mogą na przykład obserwować jej efekty grawitacyjne, ale nie mogą jej obserwować bezpośrednio, ponieważ nie oddziałuje ona ze światłem.
Rozwiązaniem jest niezwykle czuły instrument, taki jak Euclid, który może obserwować odległe galaktyki i sprawdzać wpływ na nie ciemnej materii. „Musimy dokładnie zmierzyć kształty ponad 1,5 miliarda odległych galaktyk” – wyjaśniają Valeria Pettorino i René Laureijs, naukowcy projektu Euclid w Europejskiej Agencji Kosmicznej. Ale te galaktyki mogą być słabe i maleńkie, a oglądane z Ziemi są rozmyte przez atmosferę naszej planety. Ponieważ Euklides znajduje się w przestrzeni kosmicznej nad atmosferą, może wykrywać i mierzyć te galaktyki przy mniejszych zakłóceniach.
Rezultatem są zdjęcia czterokrotnie ostrzejsze niż te wykonane przez teleskopy naziemne, pokazujące wysoki poziom szczegółowości na dużym obszarze nieba. Wykorzystując dane z zaledwie 24 godzin obserwacji, pokazują obiekty, w tym gromady galaktyk, obszary gwiazdotwórcze i dużą pobliską galaktykę spiralną zwaną NGC 6744.
Oprócz dokładnych pomiarów galaktyk w celu badania ciemnej materii teleskop dostarczy także danych o innych obiektach astronomicznych. „Będziemy mogli także wyszukiwać obiekty, które przed Euklidesem były bardzo trudne do wykrycia, takie jak swobodnie unoszące się planety, ultrazimne gwiazdy, brązowe karły, galaktyki o bardzo niskiej jasności powierzchniowej lub populacje kwazarów z bardzo dużym przesunięciem ku czerwieni” – stwierdzili Pettorino i Laureijs . „Euklides może także odkryć nowe obiekty, których nigdy wcześniej nie zaobserwowano”.
Gwiezdne żłobki, takie jak Messier 78, będą wyszukiwane w poszukiwaniu obiektów takich jak swobodnie unoszące się lub „samotne” planety, które nie krążą wokół gwiazd, ale raczej wędrują samotnie przez kosmos. Uważa się, że istnieją tryliony tych zbuntowanych planet w naszej galaktyce, ale są trudne do zbadania, ponieważ często nie mają w pobliżu obiektów, z którymi wchodzą w interakcję. Dzięki Euklidesowi można obserwować planety samotne, nawet czterokrotnie większe od Jowisza — to dość dużo w porównaniu z planetami naszego Układu Słonecznego, ale maleńkie w porównaniu z gwiazdami.
Na drugim końcu skali mas Euclid będzie także obserwował całe grupy galaktyk, takie jak gromada Abell 2390, która zawiera ponad 50 000 galaktyk. Gromady takie są tak masywne, że zaginają czasoprzestrzeń, tworząc efekt zwany soczewkowaniem grawitacyjnym, w wyniku którego światło z odległych galaktyk zostaje wypaczone i ukazuje się jako zniekształcony kształt przypominający dysk lub łuk. Umożliwia to badaczom zbadanie ilości ciemnej materii obecnej w gromadzie, ponieważ im większa ilość ciemnej materii, tym większa masa, a co za tym idzie, efekt soczewkowania.
Pettorino i Laureijs stwierdzili, że pierwsze zdjęcia z Euclid przekroczyły oczekiwania, a wyniki zaledwie jednodniowych obserwacji pokazały już miliony różnych obiektów. W ciągu następnych sześciu lat Euclid oddzieli jeszcze większą część Wszechświata, obserwując jedną trzecią całego nieba.
„To początek niezwykłej podróży w kierunku fundamentalnego zrozumienia Wszechświata, w którym żyjemy” – stwierdzili Pettorino i Laureijs.